Dünya Ekonomik Forumu geçtiğimiz günlerde 2024 Büyümenin Geleceği Raporu’nu yayınladı. Dünya çapında 107 ülkede ekonomik büyümenin kalitesini değerlendirmek için çok boyutlu bir çerçeve sunan rapor, ülkelerin ekonomik büyümesini dört boyutta karakterize ediyor: Yenilikçilik, Kapsayıcılık, Sürdürülebilirlik ve Dayanıklılık.
Dünya Ekonomik Forumu tarafından yayınlanan ve ülkelerin büyümesini Yenilikçilik, Kapsayıcılık, Sürdürülebilirlik ve Dayanıklılık çerçevesinde ele alan 2024 Büyümenin Geleceği Raporu’nda sunulan veriler ve analizler çok çeşitli paydaşlar tarafından iyileştirilecek alanları, çözülecek dengeleri veya yararlanılacak sinerjileri belirlemek için kullanılabilir. Her ülkenin çok çeşitli koşullara bağlı faktörler tarafından şekillendirilen kendine özgü bir büyüme patikası olsa da rapor, büyüme özellikleri bakımından birbirine en yakın olan ve benzer kısıtlamalar ve fırsatlarla karşılaşan ülkeleri belirlemek amacıyla farklı “büyüme patikası arketiplerini” anlatıyor.
Ekonomik Yavaşlama
Büyümenin Geleceği Raporu 2024, devam eden ekonomik ve jeopolitik şoklar nedeniyle 2030 yılına kadar son 30 yılın en düşük oranına gerileyeceği tahmin edilen, önemli bir ekonomik yavaşlamanın altını çiziyor. Bu gerileme, iklim krizi ve zayıflayan sosyal sözleşme de dahil olmak üzere, küresel kalkınmadaki ilerlemeyi toplu olarak tersine çeviren, birbiriyle bağlantılı bir dizi küresel sorunu daha da kötüleştiriyor. Rapor, ekonomik büyüme için verimliliği uzun vadeli sürdürülebilirlik ve eşitlikle dengeleyen, hız ve kaliteyi birlikte inceleyen yeni bir yaklaşım çağrısında bulunuyor. Rapora göre yüksek gelirli ekonomiler, inovasyon ve kapsayıcılık konusunda yüksek puan alırken; düşük gelirli ekonomiler, sürdürülebilirlik konusunda yüksek puan alıyor.
Küresel Analiz
Rapor, çoğu ülkenin ne sürdürülebilir ne de kapsayıcı olan yollarla büyümeye devam ettiğini ve yenilikleri özümseme ve üretme kabiliyetlerinin sınırlı olduğunu, bunun da küresel şoklara katkılarını ve duyarlılıklarını en aza indirdiğini ortaya koyuyor.
Bir ekonominin gidişatının, yarattığı fayda ve fırsatlara tüm paydaşları ne ölçüde dahil ettiğini ölçen kapsayıcılık boyutu ile bir ekonominin gidişatının şoklara ne ölçüde dayanabildiğini ve şoklardan ne ölçüde geri dönebildiğini ölçen dayanıklılık boyutu, sırasıyla 100 üzerinden 55,9 ve 52,8 ile en yüksek küresel ortalama puanlara sahip.
Bir ekonominin ekolojik ayak izini sınırlı çevresel faktörler içinde ne kadar tutabildiğini ölçen sürdürülebilirlik boyutunun küresel ortalaması 100 üzerinden 46,8.
Bir ekonominin yörüngesinin yeni teknolojik, sosyal, kurumsal ve organizasyonel gelişmeleri ne ölçüde özümseyip evrim geçirerek büyümenin uzun vadeli kalitesini artırabildiğini ölçen yenilikçilik boyutu ise 100 üzerinden 45,2’lik küresel ortalama ile en düşük küresel puana sahip.
Ülke Düzeyinde Analiz
Rapor kapsamındaki 107 ekonomiden hiçbiri, Yenilikçilik, Kapsayıcılık, Sürdürülebilirlik ve Dayanıklılık boyutlarının herhangi birinde 80’den yüksek bir puan elde edememiş.
Yüksek Gelirli Ekonomiler: 2023’te kişi başına ortalama 52.475 $ GSYH’ye sahip olan yüksek gelirli ekonomiler, son beş yılda (2018-2023) kişi başına yıllık ortalama %1,01 GSYH büyümesi kaydetmiş. Büyüme patikaları genel olarak kapsayıcılık (68,9), yenilikçilik (59,4) ve dayanıklılık (61,9) konularında yüksek puanlarla karakterize edilirken, sürdürülebilirlik (45,8) konusunda iyileştirmeye açık alanlar bulunuyor.
Bu gruptaki ülkeler arasında Avustralya, Kanada, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya, Suudi Arabistan, Güney Kore, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri yer alıyor. Yenilikçilik konusunda İsviçre (80.4), Singapur (76.4) ve Amerika Birleşik Devletleri (74.1); kapsayıcılık konusunda Finlandiya (77.7) ve Kanada (75.8); sürdürülebilirlik konusunda İsveç (60.9), Almanya (56.3) ve Birleşik Krallık (54.0); dayanıklılık konusunda ise Avustralya (69.5) ve Japonya (66.3) dikkate değer yüksek puanlar almış.
Bu grubun daha güçlü bir dengeli büyüme performansı sergilemesini engelleyen ortak zorluklar arasında yetenek mevcudiyeti, eşit işyeri fırsatlarına erişim, yeşil teknolojilerin yavaş gelişimi ve benimsenmesi ve yetersiz yeniden beceri kazandırma ve yaşam boyu öğrenme yer alıyor.
Üst Orta Gelirli Ekonomiler: 2023’te kişi başına ortalama 17.900 $ GSYH’ye sahip olan üst orta gelirli ekonomiler, son beş yılda kişi başına yıllık ortalama %1,32 GSYH büyümesi kaydetmiş. Büyüme patikaları genel olarak kapsayıcılık (54,8) ve dayanıklılık (50,0) konularına nispeten daha fazla vurgu yaparken, sürdürülebilirlik (44,0) ve yenilikçilik (39,3) konularında gelişime açık.
Bu gruptaki ülkeler arasında Arjantin, Brezilya, Endonezya, Meksika, Güney Afrika ve Türkiye yer alıyor. Yenilikçilik konusunda Malezya (52.3) ve Güney Afrika (44.1); sürdürülebilirlik konusunda Brezilya (56.0) ve Kosta Rika (48.8); dayanıklılık konusunda ise Endonezya (57.9) dikkate değer yüksek puanlar almış.
Bu grubun daha güçlü bir dengeli büyüme performansı sergilemesini engelleyen ortak zorluklar arasında araştırma kapasitesi, servet ve gelir eşitsizliği, yüksek yenilenemeyen enerji yoğunluğu ve atık üretimi ile mali istikrar yer alıyor.
Alt Orta Gelirli Ekonomiler: 2023’te kişi başına ortalama 7.633 $ GSYH’ye sahip olan alt orta gelirli ekonomiler, son beş yılda kişi başına yıllık ortalama %1,95 GSYH büyümesi kaydetmiş. Büyüme patikaları genel olarak dayanıklılığa (45,8) odaklanmış, sürdürülebilirlik (50,0) konusunda daha zengin ekonomilerden daha yüksek puanlar almış, ancak kapsayıcılık (44,8) ve yenilikçilik (34,9) konularında gelişmeye açık alanlar bırakmışlar.
Bu gruptaki ülkeler arasında Bangladeş, Mısır, Hindistan, Nijerya, Pakistan, Filipinler ve Vietnam yer alıyor. Yenilikçilik konusunda Ürdün (45.1); kapsayıcılık konusunda Vietnam (56.2); sürdürülebilirlik konusunda Kenya (57.2) ve Hindistan (56.0); dayanıklılık konusunda ise Filipinler (54.1) dikkate değer yüksek puanlar almış.
Bu grubun daha güçlü ve dengeli bir büyüme performansı sergilemesini engelleyen ortak zorluklar arasında teknoloji emilimi, sosyal güvenlik ağlarının eksikliği, yenilenebilir enerjiye yetersiz yatırım ve yetersiz sağlık sistemi kapasitesi yer alıyor.
Düşük Gelirli Ekonomiler: 2023’te kişi başına ortalama 1.533 $ GSYH’ye sahip olan düşük gelirli ekonomilerde, son beş yılda kişi başına ortalama yıllık GSYH büyümesi sadece %0,22 olöuş. Büyüme patikaları genel olarak kişi başına çok daha hafif bir çevresel ayak izi ile karakterize ediliyor ve bu da yüksek bir sürdürülebilirlik performansı (52,7) ile sonuçlanıyor. Dayanıklılık (39,0), kapsayıcılık (29,9) ve yenilikçilik (26,8) konularında iyileştirilmesi gereken alanlar mevcut.
Özellikle dayanıklılık (52,8) konusuna güçlü bir vurgu yapan Ruanda’nın aldığı yüksek puanlar dikkat çekici. Bu grubun daha güçlü ve dengeli bir büyüme performansı göstermesini engelleyen ortak zorluklar arasında bilgi iletişim teknolojileri sermayesi, sağlıklı beslenmeye erişim, yetersiz çevre düzenlemesi ve yetersiz enerji kaynağı çeşitlendirmesi yer alıyor.
