Ipsos, Ekonomik Kriz ve Beyaz Yakalı Çalışanlar Araştırmasından derlediği başlıkları geçtiğimiz günlerde yayınladı. Beyaz yakalı çalışanlarla ilgili görüş, tutum ve davranış ölçümlemelerine yer verilen araştırmaya göre çalışanların 3’te 2’si çalıştığı firmadan memnun ancak %43’ü iki yıl sonra kendisini çalıştığı şirketten başka bir yerde görmek istiyor.
Beyaz yaka çalışanlarının Türkiye’de son 2 senedir yaşanan ekonomik kriz döneminde hem iş hayatı hem de sosyal hayatları ile ilgili düşüncelerini ve beklentilerini anlamak amacıyla yapılan Ekonomik Kriz ve Beyaz Yakalı Çalışanlar Araştırması, online görüşme yöntemi ile 16-30 Kasım 2023 tarihleri arasında toplam 920 beyaz yaka çalışanı ile yapılmış. Araştırma verilerine göre ekonomik krizin bitmesine yönelik görüşler oldukça olumsuz ve ekonomik kriz bitti diyebilmek için enflasyonun %15 ve altında bir orana düştüğünü görmemiz gerekli görüşü hâkim.
Beyaz yakalı çalışanların ancak yarısı şirketleri tarafından verilen maaş ve yan haklardan memnun. Maaşından memnun olanların çoğunluğu da (%63) alım güçlerinin düştüğünü belirtiyor. Ücretinden memnun olmayanlar arasında alım gücünün düştüğünü belirtenlerin oranı %90’ı aşıyor.
Maaşının en fazla dörtte biri ile kirasını ödeyebilenlerin oranı son iki yılda %64’ten %17’ye gerilemiş durumda.
Araç sahibi olmayanların %65’i bugünden sonra kendilerine bir araç satın alma ihtimalinin çok düşük olduğu görüşünde. Ev alabilmenin uzak bir ihtimal olduğunu söyleyenlerin oranı %71.
Beyaz yakalı çalışanların %75’i 2023 yılında asgari ücretin olması gerektiğinden daha az olduğunu düşünüyor. Yaklaşık olarak her üç beyaz yakalı çalışandan ikisi asgari ücretteki artışın kendi maaşlarını da olumlu etkilediği düşüncesinde.
Ekonomik krizin bitmesine yönelik görüşler oldukça olumsuz. Çalışanların yarısı krizin bitmeyeceğini düşünüyor. Krizin 3 yıldan uzun süreceğini ya da bitmeyeceğini düşünenlerin oranı toplamda %80. Ekonomik kriz bitti diyebilmek için enflasyonun %15 ve altında bir orana düştüğünü görmemiz gerekli görüşü hâkim (%81).
Beyaz yakalı çalışanlar da toplumun diğer kesimleri gibi genelde olumsuz duygular içinde.
Bu grubun çoğunluğu kendilerini mutsuz, endişeli ve ümitsiz olarak nitelendiriyorlar.
Çalışanların 3’te 2’si çalıştığı firmadan memnun ancak beyaz yakalı çalışanların %43’ü iki yıl sonra kendisini çalıştığı şirketten başka bir yerde görmek istiyor.
Ipsos Türkiye CEO’su Sidar GEDİK verilerle ilgili şu değerlendirmelerde bulundu: Bir ülkede ekonomik kriz olduğunda bundan faydalanan azınlığı bir yana bırakırsak geniş toplum kesimlerinin çok olumsuz etkilendiği bir gerçek. İşletme sahipleri dernekler ve işveren sendikaları üzerinden, mavi yakalı çalışanlar ise tabanda ağırlığı oluşturdukları işçi sendikaları üzerinden hak arayışı içinde oluyorlar. Tüm bu hareketlilik içinde gözlerden kaçan kesimlerden biri de beyaz yakalı çalışanlar. Ortalamanın üzerinde eğitimli, ortalamanın üzerinde gelir sahibi çalışanlar olarak görülen beyaz yakalılar yüksek enflasyondan düşük gelir grupları kadar etkilenmiyor diye düşünenler olabilir. Biz durumun böyle olmadığını yaptığımız araştırma ile ortaya koyduk.
Beyaz yakalı çalışanların ancak yarısı şirketleri tarafından verilen maaş ve yan haklardan memnun. Maaşından memnun olanların bile çoğunluğu (%63) alım güçlerinin düştüğünü belirtiyor. Ücretinden memnun olmayanlar arasında alım gücünün düştüğünü belirtenlerin oranı %90’ı aşıyor. Maaşının en fazla dörtte biri ile kirasını ödeyebilenlerin oranı son iki yılda %64’ten %17’ye gerilemiş durumda. Kiranın ücret içindeki payı giderek artan bir trend içinde. Bir beyaz yakalı çalışan için tek başına yaşama şansı kalmamış desek çok yanılmış olmayız.
Ev, araba alabilmek umutları giderek zayıflamış. Her üç beyaz yakalı çalışandan ikisi bir araba alma ihtimalinin çok uzak olduğunu belirtiyor. Ev alma ihtimalini tartıya vurduğumuzda ise bunun uzak bir olasılık olduğunu söyleyenlerin oranı, %74’e yükseliyor.
Asgari ücret ile ortalama beyaz yakalı çalışan geliri arasındaki makas giderek daralıyor. Başka araştırmalarımızda da teyit ettiğimiz bir durum bu. Gelir dağılımındaki eşitsizliği düşük gelir yönünde azaltıyoruz. Elbette ki amacımız, daha sağlıklı bir dağılımı yelpazenin yüksek gelir tarafına doğru düzeltmek olmalı. Beyaz yakalı çalışanların çoğunluğu asgari ücret artışlarını yeterli bulmuyor. Bu değerlendirmenin bir nedeni fiyatların artış hızının ücret artış hızından yüksek olması. Bir diğer neden ise asgari ücretteki artışın diğer ücretli kesimlerin dolayısıyla beyaz yakalıların da maaş zam oranlarını dolaylı da olsa etkilemesi.
Beyaz yakalılar ekonomik krizin bitmesine dair çok umutsuz bir halde. Çalışanların yarısı krizin hiçbir zaman bitmeyeceğini düşünüyor. Krizin 3 yıldan uzun süreceğini düşünenlerin oranı ise %80. “Ekonomik kriz bitti” diyebilmek için enflasyonun %15 ve altında bir orana düştüğünü görmemiz gerekli görüşü hâkim (%84). Beyaz yaka çalışanlar da toplumun diğer kesimleri gibi genelde olumsuz duygular içinde. Bu grubun çoğunluğu kendilerini mutsuz, endişeli ve ümitsiz olarak nitelendiriyorlar.
Çalışanların 3’te 2’si çalıştığı firmadan memnun. Öte yandan beyaz yakalı çalışanların %43’ü iki yıl sonra kendisini çalıştığı şirketten başka bir yerde görmek istiyor. Ekonomik krizin yüksek enflasyon aşamasında (evet maalesef başka aşamaları da var) büyük istifa, sessiz istifa gibi kavramlar daha çok beyaz yakalılar için gündeme geldi. Bunun nedenlerinden biri de beyaz yakalılar için sesli veya sessiz istifanın bir tepki biçimi olması.
