2017 yılı ve sonrasında düşük seviyelerde seyreden TEPAV Perakende Güven Endeksi (TEPE), 2020 yılının ilk çeyreğinde -16,7 puan değerini almış, Covid-19 salgın sürecinin başlaması ve kontrolüne yönelik ülke genelinde alınan sosyal hareketliliği kısıtlayıcı önlemler neticesinde, bir sonraki çeyrekte -21,4 puan seviyesine kadar gerilemişti. 2020 geneline bakıldığında, Nisan ayında gerçekleşen değerin TEPE’nin en dip seviyesi olduğu dikkat çekiyor. Diğer taraftan, Haziran ayı ile birlikte tedbirlerin kaldırılmasıyla TEPE’de de yılın ikinci yarısına yayılan tedrici bir toparlanma eğilimi gözleniyor. TEPE, üçüncü ve dördüncü çeyreklerde, sırasıyla -15,2 ve -10,6 değerlerini almış.

Perakende güveni Aralık ayında hem geçen yıla hem de geçen aya göre artış gösterdi ancak, 2020 yılını negatif seviyede tamamladı. TEPE’nin 2020 yılı ortalaması -16,0 puan olurken, bu seviye 2019 yılı ortalamasının (-16,6) sınırlı düzeyde üzerinde görünüyor. Geçtiğimiz 3 ayda işlerin durumu, önümüzdeki 3 ayda tedarikçilerden sipariş, satış ve istihdam beklentileri Aralık 2019’a göre artarken, gelecek döneme dair beklentiler Kasım ayına kıyasla olumsuz.
Önümüzdeki 3 aya ilişkin satış beklentilerinin 2020 yılında, 2019 yılına göre daha iyi performans sergilediğini görüyoruz. Beklentilerin 2019 yılı ortalaması -12,5 puan olurken, 2020 yılı ortalaması -9,1 puan olarak gerçekleşmiş. Çeyreklik frekansta incelendiğinde ise 2020 yılı ikinci çeyreğinin 2019 yılı son çeyreğine göre daha düşük değer aldığı görülüyor. Perakende sektörü için 2020 yılı, 2019 yılına göre iş hacmi açısından daha olumsuz bir yıl. Geçen yıla göre işlerin durumuna dair alt endeks değerinin 2019 yılı ortalaması -42,6 puan olurken, 2020 yılı ortalaması -43,3 puan. Endeks, çeyreklik frekansta ele alındığında da ilgili soruya verilen yanıtların denge değerinin 2020 yılının ikinci çeyreğinin 2019 yılının 15,9 puan altında olduğu görülüyor.

Perakende Güveni Yılı, Negatifte Tamamladı
TEPE değerleri aylar itibarıyla incelendiğinde, endeks değerlerinin 2020 yılı Mart, Nisan, Mayıs, Haziran ve Eylül ayları dışında 2019 yılının aynı dönemlerine göre daha yüksek olduğu görülüyor. TEPE’nin 2020 yılı ortalaması -16,0 puan iken, 2019 yılı ortalaması -16,6 puan olarak gerçekleşmiş. Diğer bir ifadeyle perakende sektörü güveninde bir önceki yıla kıyasla olası bir iyileşmenin Covid-19 salgın süreci nedeniyle sınırlandığı söylenebilir. Aralık ayında -7,1 puan değerini alan TEPE, bir önceki aya göre 5,4 puan, geçen yılın aynı dönemine göre 9,0 puan artış göstermiş. TEPE değerinin geçen yıla göre artmasında, hem geçtiğimiz üç ayda işlerin gelişimi hem de önümüzdeki 3 ayda satış beklentisi göstergelerindeki iyileşmeler etkili olmuş. Yıl sonuna doğru göreli olarak iyileşme görülse de TEPE, 2020 yılının tamamında negatif değer almış durumda.

2020 Yılında Perakendecinin Satış Beklentisi 2019 Yılına Göre Arttı
Önümüzdeki 3 aya ilişkin satış beklentileri değerlerine 2020 ve 2019 yılları itibarıyla bakıldığında, beklentinin 2020 yılı Mart, Nisan ve Mayıs aylarında 2019’un aynı dönemlerine göre daha düşük değerler aldığı görülüyor. Diğer taraftan, önümüzdeki 3 aya ilişkin satış beklentilerinin 2019 yılı ortalaması -12,5 puan iken 2020 yılı ortalaması -9,1 puan. Çeyreklik dönemlerde incelendiğinde ise, 2020 yılının ikinci üç ayında 2019 değerinin 8 puan altında olduğu görülüyor. Perakende sektörü için 2020 yılı, beklentilerin genel olarak 2019 yılına göre daha yüksek seyrettiği ancak COVID-19 salgın süreci nedeniyle önemli ölçüde kesintiye uğradığı bir yıl olarak geçti. Aralık 2020’de -4,4 puan değerini alan önümüzdeki 3 aya ilişkin satış beklentileri, bir önceki aya göre 2,4 puan azalırken, bir önceki yılın aynı ayına göre 3,0 puan artmış. Aralık 2020’de TEPE anketi katılımcılarının yüzde 31,7’si önümüzdeki 3 ayda işlerinde iyileşme beklerken, yüzde 40,8’i işlerinde kötüleşme beklediğini belirtiyor. İşlerinde bir değişiklik beklemeyenlerin oranı ise yüzde, 27,5.

2020 Yılında Perakendecilerin İş Hacimleri, 2019 Yılına Göre Azaldı
İşlerin geçen yılın aynı dönemine göre durumuna 2020 ve 2019 yıllarından bakıldığında, 2020 yılı değerleri Mart, Nisan, Mayıs, Haziran ve Eylül aylarında 2019’dan düşük değer almış. 2019 yılı ortalaması -42,6 puan iken, 2020 yılı ortalaması -43,3 puan ve 2020 yılının iş hacmi 2019 yılından daha kötü performans gösteriyor. Çeyreklik dönemler bazında geçen yıla göre işlerin durumu incelendiğinde, ikinci çeyrekte 2020 yılı değeri 2019 yılı değerinin 15,9 puan altında. Aralık 2020’de ise endeks -36,6 puan değerini alarak, Aralık 2019’a göre 5,3 puan, Kasım 2020’ye göre ise 2,9 puan artmış. TEPE anketi katılımcılarının yüzde 19,6’sı geçen yılın aynı dönemine göre işlerinde artış olduğunu belirtirken, işlerinde düşüş olduğunu belirtenlerin oranı, yüzde 56,1. Geçen yıla göre işlerinde bir değişiklik olmadığını belirtenlerin oranı ise yüzde 24,3.

Perakendecilerin Beklentileri Geçen Yıla Kıyasla Arttı
TEPE anketine soru bazında bakıldığında, Aralık 2020’de, “geçtiğimiz 3 ayda işlerin durumu”, “önümüzdeki 3 ayda istihdam ve satış fiyatı beklentileri” ve “işlerin geçen yıla göre durumu” göstergeleri hem Aralık 2019’a göre, hem de Kasım 2020’ye göre artmış. “Önümüzdeki 3 ayda tedarikçilerden sipariş ve satış beklentileri” ve “gelecek yıl mağaza sayısı beklentisi” göstergeleri, Aralık 2019’a göre artış gösterirken, Kasım 2020’ye göre azalmış görünüyor. Geçmiş döneme ilişkin değerlendirmelerdeki iyileşmenin, salgının birinci dalgasının geride kalması ve sonrasında yaşanan kısmi toparlanma ile ilgili olduğu düşünülüyor. Diğer taraftan, gelecek döneme dair beklentiler Kasım ayına kıyasla olumsuz. Aralık ayında vaka sayılarının artmasıyla tedbirlerin sıkılaştırılmasının satışları kısıtladığı ve dolayısıyla beklentileri bozduğu şeklinde değerlendirilebilir.